برخی معتقدند دولت مسعود پزشکیان قصد دارد فیلترینگ برخی از شبکه‌های اجتماعی، پیامرسان‌ها و … را بردارد و گام اول او در مسیر، رفع فیلتر یوتیوب است، چیزی که البته خوشحالی یوتیوب‌بازها و نگرانی یوتیوبرها را در پی دارد.

به گزارش ایدنا (رسانه تبلیغات ایران) سال‌های طولانی است که بزرگترین شبکه اشتراک‌گذاری ویدیو جهان در ایران فیلتر شده است.  برخی کارشناسان ادعا کرده‌اند که حتی خود مسئولان دولتی نیز نمی‌دانند علت فیلترینگ یوتیوب چه بوده است؟ به هر حال، فیلترینگ، پلتفرم اگرچه دسترسی کاربران ایرانی را محدود کرد اما خب برای تولیدکننده‌های محتوا سود قابل توجهی داشت.

یوتیوب، فیلتر، درآمد

حتما می‌دانید که بخش بزرگی از پلن درآمدی شبکه‌های اجتماعی بزرگ در دنیا، تبلیغات است. یوتیوب، فیسبوک، اینستاگرام، تیک تاک و … هر روز میلیون‌ها دلار درآمد از طریق پخش آگهی‌های مختلف درآمد دارند. برخی از این برندها از جمله یوتیوب بخشی از درآمد خود را به تولیدکننده‌های محتوا می‌پردازد. تا آنها محتوای بیشتری تولید کنند و بازدید بیشتری بگیرند و در نتیجه بازدید از تبلیغات ویدیویی یوتیوب هم بالاتر برود و درآمد خود یوتیوب هم بیشتر شود.

درآمد از یوتیوب

به‌صورت میانگین میزان درآمد برای هر بازدید، ۰.۱۰ تا ۰.۳۰ دلار است که معمولاً برای هر هزار بازدید معادل ۱۸ دلار است. اگر یک ویدیو در یوتیوب یک میلیون بازدید بگیرد، بیش از ۵۰۰۰ دلار درآمد خواهد داشت. اما این میانگین است و کاربران برخی کشورها از این هم کمتر درآمد دارند.

همین باعث شده تا این روزها یوتیوبرها جزو پردرآمدترین اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی باشند. بااین‌حال این اعداد و ارقام همگی در حد تخمین هستند و با توجه به کیفیت تبلیغ، نرخ کلیک و IP بیننده تبلیغ، درآمد یوتیوب می‌تواند بیشتر یا کمتر از این مقدار باشد.

مقایسه درآمد یوتیوب در ایران و دیگر کشورها

همانطور که گفتیم، درآمد از یوتیوب از تبلیغات است. در کشوری که هزینه تبلیغات بیشتر باشد، میزان درآمدزایی نیز بیشتر است. برای مثال در کشور آمریکا به دلیل هزینه‌ی بالای تبلیغات، درآمدزایی نیز بیشتر است. در واقع اگر مخاطبان شما با IP ایران ویدیوهای شما را ببینند، درآمد کمتری خواهید داشت و اگر با IP کشورهای اروپایی یا امریکا وارد صفحه شما در یوتیوب شوند، درآمدتان بیشتر خواهد بود.

علت اختلاف درآمدی

این موضوع دلایل بسیاری دارد، از جمله این که:

زبان انگلیسی

تبلیغات در یوتیوب به زبان انگلیسی است، بنابراین کشورهایی که به این زبان صحبت نمی‌کنند، کمتر هم تحت تاثیر تبلیغاتش قرار می‌گیرند.

معادلات اقتصادی

آیا کالایی که در یوتیوب تبلیغ می‌شود، وارد ایران می‌شود؟ این موضوع هم اهمیت بسیاری دارد. فکر کنید که خودرو تیبا 2 ایران به یوگسلاوی صادر نمی‌شود، آیا شما می‌روید در یوگسلاوی پراید تبلیغ کنید؟ برخی از تبلیغ دهندگان به یوتیوب هم، اصولا بازاری در ایران یا برخی دیگر از کشورها ندارند، بنابراین نمی‌خواهند تبلیغاتشان برای کاربران این کشورها نمایش داده شود. یادتان باشد آنها برای هر بار نمایش تبلیغاتشان باید پول بدهند.

حجم بازار

اما گاهی کالاها وارد کشورهای مختلف می‌شوند، با این حال، حجم بازار اندکی دارند و این میزان قابل توسعه نیست. مثلا خودرو بنز در ایران وجود دارد، اما کالای پرمصرفی نیست. پس طبیعی است که برند بنز خودروهایش را در ایران معرفی نخواهد کرد یا دست‌کم بازار ایران، در اولویت برندینگ و تبلیغاتش نیست. بسیاری از برندها این رویکرد را دارند. پس تبلیغاتشان برای کاربران چنین کشورهایی، چندان اولویت ندارد و طبیعتا پول زیادی هم بابتش نمی‌پردازند.

این از جمله مواردی است که احتمالا سبب می‌شود تا تبلیغات یوتیوبی در کشورهای مختلف، ارزش‌های متفاوتی داشته باشد.

نان چرب

احتمالا تا اینجای قضیه، موضوع روشن شده است. اگر ما با آی پی کشور دیگری وارد یوتیوب شویم، چه خواهد شد؟

ماجرا همین است. یوتیوبرها یا تولیدکننده‌های محتوای یوتیوب که محتوای فارسی تولید می‌کنند، مخاطب فارسی زبان هم دارند. پس مخاطبانشان عمدتا از ایران یا کشورهایی نظیر افغانستان و تاجیکستان و … هستند. بنابراین درآمد چندانی نخواهند داشت مگر اینکه آی پی مخاطبان، تغییر کند.

فیلترینگ این حق را در لطف یوتیوبرهای ایرانی کرده است. زیرا فیلترشکن‌ها IP کاربران را تغییر می‌دهند. بسیاری از شما که از فیلترشکن استفاده می‌کند، آی پی مجازی آلمان، فرانسه، امریکا و … را دارید. وقتی هم ویدیوهای یوتیوب را می‌بینید، حسابگرهای این شبکه اجتماعی فکر می‌کنند شما شهروند این کشورهای دیگر هستید و بنابراین تبلیغات متفاوت و البته گرانتری را برایتان نمایش می‌دهد. این یعنی درآمد بیشتر برای یوتیوبرهای فارسی.

در طی سال‌های اخیر بسیاری از کاربران ایرانی یوتیوبر شدند و درآمدهای خوبی هم کسب کردند. هر ایرانی در هرکجای ایران که صفحه آنان را در یوتیوب باز می‌کرد، انگار یک آلمانی، یک آمریکایی یا یک کانادایی وارد یوتیوب شده و معادلات تبلیغات، بر اساس استانداردهای آن کشورها به یوتیوبرهای ایرانی پرداخت می‌شد. درآمد برخی از ویتیوبرهای ایرانی چندصد میلیون تومان در ماه است.

اما در مقابل، کاربران ایرانی یوتیوب، علاوه بر هزینه خدمات اینترنت، باید پول فیلترشکن‌ هم بدهند. یعنی ایرانی‌ها برای ویدیویی که در یوتیوب می‌بینند، دو بار پول پرداخت می‌کند. یک بار به شرکت ارتباطاتی و یک بار به فیلترشکن فروش!

پایان ماه عسل؟

حالا با اوج گرفتن حرف و حدیث‌ها درباره رفع فیلتر یوتیوب، ماجرا عوض شده است. رفع فیلتر یوتیوب به نفع 40 میلیون کاربر ایرانی است که روزانه، هفتگی یا ماهانه از محتوای یوتیوب استفاده می‌کنند. هزینه یوتیوب دیدن انها تقریبا نصف می‌شود یا حتی ارزان‌تر. اما یوتیوبرها که قبلا نان‌شان در روغن افتاده بود، حالا نان‌شان آجر می‌شود. درآمد آنها ممکن است تا 95 درصد کاهش پیدا کند. یعنی اگر کسی برای مثال 100 میلیون تومان درامد داشت، حالا درآمدش به 5 میلیون تومان می‌رسد.

تبعات یا مواهب؟

شاید اولین نتیجه رفع فیلتر یوتیوب، کاهش تدریجی یا حتی ناگهانی تولید محتوای فارسی باشد. دیگر یوتیوبرها که به سابسکرایبرهایشان «عزیزم» و «قشنگم» می‌گفتند و هر روز مایل بودند تا چیزی جدید را به مخاطبانشان یاد بدهند، حالا دیگر این حرف‌ها برایشان صرف نمی‌کند. مخاطبی که ارزش بازدید ویدیوی‌اش یک دهم شود، دیگر عزیزم و قشنگم بسیاری از یوتیوبرها نیست.

پس اولین نتیجه احتمالا فروکش‌ کردن تولید محتوای فارسی از سوی اینفلوئنسرهای یوتیوبی باشد. اما به نظر می‌رسد که با باز شدن یوتیوب در ایران، شمار بسیار بیشتری از ایرانیان خصوصا متولدان دهه های 80و 90 وارد کار تولید محتوای یوتیوبی خواهند شد.

در مقابل، بیش از 40 میلیون نفر کاربر ایرانی اینترنت، با خیال راحت ویدیوهای محبو‌شان را می‌بینند. اما با این اوضاف یوتیوب رفع فیلتر می‌شود؟

یک بازیگر دیگر

آپارات! این شبکه اجتماعی رقیب ایرانی یوتیوب است. در این سال‌ها نیز بسیار رشد کرده و در ده سال اخیر تبدیل به یکی از پربرکاربرترین پلتفرم‌های ایرانی شده درآمد قابل توجهی هم به جیب زده است. فیلتربودن یوتیوب، کمک بسیار زیادی به رشد آپارات کرد. این در حالی است که مدیران این برند نیز تلاش بسیاری کردن تا بتوانند استانداردهای یک شبکه اجتماعی نمایش ویدیو را به دست بیاورند و انصافا هم خوب توانستند کار را مدیریت کنند. اگرچه هنوز یوتیوب با اختلاف بسیاری بالاتر از آپارات است اما این پلتفرم ایرانی در حد وسع خودشف خوب توانسته رشد کند. به هر حال بعید است مدیران این پلتفرم راضی به رفع فیلتر شدن یوتیوب باشند.

آپارات بازیگر پرقدرتی در نمایش ویدیویی وب فارسی است. حالا به نظر می‌رسد که آپارات و یوتیوبرها در مقابل کاربران ایرانی یوتیوب قرار دارند. با دو خواسته متفاوت! حالا در این میان، معلوم نیست که کار رفع فیلتر یوتیوب به کجا خواهد رسید.